De OmbudsSpits heeft inmiddels ruim 600 vragen en signalen ontvangen van mensen met een arbeidsbeperking. Een aantal vragen zijn heel vaak gesteld. Daarom heeft hij een overzicht gemaakt met de meest gestelde vragen en antwoorden.
1) “Kan ik in het doelgroepregister Banenafspraak / Quotum komen?”
Het antwoord op deze vraag hangt geheel van je persoonlijke situatie af. Er zijn zes groepen mensen die in het doelgroepregister staan of kunnen komen. Hierover heeft de OmbudsSpits eerder een blog geschreven, waar je kunt nagaan of je in dit doelgroeppregister kan komen . Het doelgroepregister is overigens niet hetzelfde als de Participatiewet: de Participatiewet is de nieuwe bijstandswet per 2015.
2) “Is het doelgroepregister alleen maar voor mensen die niet het minimumloon kunnen verdienen?”
Nee, dat is niet zo. Helaas worden “mensen die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen” nogal vaak benadrukt door beleidsmakers en uitvoerders (politiek, ministeries, UWV, gemeenten, et cetera). Maar ook mensen die wel zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen, kunnen in het doelgroepregister komen, als ze voldoen aan een van de zes groepen van het doelgroepregister.
3) “Mag een werkgever mij minder betalen dan m’n collega’s als ik in het doelgroepregister sta?”
Nee, doorgaans mag dat niet. Dat mag alleen als uit een loonwaardemeting door een onafhankelijke loonwaardedeskundige blijkt dat je inderdaad niet het minimumloon per uur kunt verdienen. Of als je valt onder een aparte cao-loonschaal waar sommige werkgevers mee werken. Maar anders geldt dat werknemers in het doelgroepregister hetzelfde loon verdienen als werknemers die hetzelfde werk doen en niet in het doelgroepregister staan.
4) “Als ik ga werken, verlies ik dan meteen m’n uitkering?”
Nee, je verliest niet meteen je uitkering. Wel wordt je uitkering lager, omdat je inkomen uit werk verdient. Vanwege de veelheid van uitkeringen en regelingen is het te veel om alle mitsen en maren in dit blog te verwerken, maar een samenvatting kan wel gegeven worden.
oWajong en nWajong: Sowieso behoud je de eerste vijf jaar dat je werkt, je recht op de uitkering. Deze uitkering kan wel op nul euro gesteld worden als je ‘te veel’ verdient, maar je blijft in de Wajong. Na die vijf jaar werk stopt je uitkering als je na die vijf jaar minimaal 75% van het minimumloon verdient en geen ondersteuning voor werk meer nodig hebt.
Wajong 2015: Momenteel volgt er tot 1 oktober 2027 geen herbeoordeling als je ‘te veel’ gaat werken en blijf je dus in de Wajong 2015. Wat er daarna gaat gebeuren, is nog onbekend. Mogelijk gaan dan de oude regels weer gelden. In dat geval kun je herbeoordeeld worden door UWV als je één jaar onafgebroken meer dan 20% van je maatmanloon (voor de Wajong: doorgaans het minimumloon) verdient met werk. Ook als je ‘te veel’ uren werkt, kun je herbeoordeeld worden door UWV als UWV twijfelt of je nog duurzaam geen arbeidsvermogen hebt. Helaas kan tot nu toe geen enkele instantie (o.a. UWV en ministerie SZW) zeggen hoeveel uren ‘te veel’ is. Maar nogmaals: tot 1 oktober 2027 zal UWV je niet herbeoordelen als je gaat werken.
WGA: Als je één jaar onafgebroken meer dan 65% van je maatmanloon (voor de WGA: je oude loon) hebt verdiend, zal je WGA-uitkering stoppen. Tenzij je nog in de loongerelateerde fase zit: ongeacht wat je verdient met werk ontvang je je WGA-uitkering altijd de gehele loongerelateerde fase, ook als die langer duurt dan één jaar.
IVA: Momenteel volgt er tot 1 oktober 2027 geen herbeoordeling als je ‘te veel’ gaat werken en blijf je dus in de IVA. Wat er daarna gaat gebeuren, is nog onbekend. Mogelijk gaan dan de oude regels weer gelden. In dat geval kun je herbeoordeeld worden door UWV als je één jaar onafgebroken meer dan 20% van je maatmanloon (voor de IVA: je oude loon) verdient met werk. Ook als je ‘te veel’ uren werkt, kun je herbeoordeeld worden door UWV als UWV twijfelt of je nog volledig en duurzaam arbeidsongeschikt bent. Helaas kan tot nu toe geen enkele instantie (o.a. UWV en ministerie SZW) zeggen hoeveel uren ‘te veel’ is. Maar nogmaals: tot 1 oktober 2027 zal UWV je niet herbeoordelen als je gaat werken.
WAO: Sowieso behoud je de eerste vijf jaar je recht op de uitkering. Deze uitkering kan wel verlaagd worden als je ‘te veel’ verdient, maar je blijft in de WAO. Na die vijf jaar beoordeelt UWV definitief wat je werk betekent voor je WAO-uitkering.
Participatiewet: De hoofdregel is dat als je met werk een inkomen verdient boven de bijstandsnorm die voor jou geldt, dat je dan je bijstandsuitkering verliest. Je bijstandsnorm hangt af van o.a. of je met mensen samenwoont en of je vermogen hebt zoals spaargeld. Verdien je minder met werk, dan blijf je ook een gedeeltelijke bijstandsuitkering ontvangen. Er is per gemeente echter ook een tijdelijke vrijlatingsregeling, waarbij je onder bepaalde voorwaarden een deel van je inkomen bovenop je uitkering mag houden. Je kunt hiernaar informeren bij jouw gemeente.
5) “Loont werken altijd als ik een uitkering heb?”
Nee, helaas. Vaak loont werken vanuit een uitkering wel, maar ook vaak loont werken vanuit een uitkering niet. Dat komt soms door de soort uitkering die je ontvangt en de manier van verrekenen door UWV of gemeente, soms door het verlies van toeslagen als je gaat werken, soms door de reiskosten die je moet maken, en soms door een combinatie daarvan. Dit hangt af van je situatie en is daarom helaas geen vraag die generiek beantwoord kan worden.
6) “Kan ik een voorziening of ondersteuning voor werk krijgen van UWV en/of gemeente?”
In mei 2024 heeft de OmbudsSpits mede hierover een gesprek gehad met de UWV-afdeling Voorzieningen en re-integratiemiddelen. Als mensen een UWV-uitkering hebben, kunnen ze voorzieningen en ondersteuning van UWV krijgen. Mensen zonder UWV-uitkering moeten hiervoor meestal bij hun gemeente zijn. Als mensen zonder UWV-uitkering – dus bijstandsgerechtigden en niet-uitkeringsgerechtigden – al een baan hebben, dan kunnen ze toch ook voorzieningen en ondersteuning van UWV krijgen.
7) “Kan ik een inschatting van mijn inkomen krijgen als ik ga werken?”
Ja, er zijn in elk geval twee rekentools om een inschatting van je inkomen te krijgen als je gaat werken. Op de UWV-site is deze te vinden voor de Wajong, WIA (WGA en IVA), de Ziektewet en de WW. Deze houden echter geen rekening met toeslagen voor bijvoorbeeld huur of zorg, omdat die toeslagen door andere overheidsinstanties worden uitgevoerd. Ook is deze rekentool er niet voor de WAO (en ook niet voor de Participatiewet, maar die wordt door de gemeente uitgevoerd). De rekentool van Nibud zou wel rekening met toeslagen houden en is hier te vinden.
8) “Ik ben ziek uitgevallen van m’n werk en nu krijg ik van m’n werkgever allerlei re-integratieverplichtingen. Ik vind dit zo stressvol dat ik wil stoppen bij m’n werkgever. Kan ik ontslag nemen?”
In principe kun je ontslag nemen, dat is mogelijk. Maar let op: als je zelf ontslag neemt, dan heb je doorgaans geen recht op een uitkering, zoals een Ziektewet- of een WW-uitkering. Als je ziek bent, dan moet je werkgever jouw loon doorbetalen zolang je arbeidscontract duurt, dit is een basaal werknemersrecht. En je hebt inderdaad plichten bij je re-integratie, maar je hebt ook rechten en jouw werkgever heeft óók plichten (en rechten). Tijdens je ziekte mag je werkgever je niet ontslaan en ook niet dwingen tot een vaststellingsovereenkomst (want bij zo’n vaststellingsovereenkomst moeten zowel de werkgever als de werknemer het eens zijn om het dienstverband te beëindigen). Uiteraard is je gezondheid heel belangrijk en als je echt wil stoppen bij je werkgever, dan is zelf ontslagen nemen misschien wel het beste voor je gezondheid. Maar denk er wel goed over na.